Të takosh nënën pas 50 vitesh…

Ky është rrëfimi i Remzi Barollit (lindur më shkurt 1930), rrëfim i dhënë disa vite më parë për jetën e vështirë dhe tmerret që familja e tij provoi gjatë regjimit komunist në Shqipëri.
Remziu e tregoi historinë e tij për Pointegra.ch (shkruar nga Hajro Hajra) teksa po arrinte në moshën 90 vjeçare. Babai i Remzi Barollit u ekzekutua nga komunistët (viti 1944), ndërsa nëna iu burgos në një kamp internimi. Njëlloj si shumë familjarë të tij, Remziu u burgos gjithashtu, por arriti të arratiset nga burgu dhe të dalë nga Shqipëria, fillimisht në Greqi e mandej në SHBA.
Me rënien e regjimit komunist në Shqipëri, Remziu u kontaktua nga Departamenti Amerikan i Shtetit, i cili i dha mundësinë që të tërheqë nga Shqipëria këdo që ai kërkonte. I pari emër që Remziu kërkoi, ishte e ëma. Ai u nis drejt Zvicrës dhe priste me padurim që në avionin e nisur nga Shqipëria, të vinte nëna… kishte afro 50 vite pa e parë.
Nëna e tij edhe pse ishte liruar nga internimi, qëndronte sërish në të njëjtin kamp, sepse thjesht nuk kishte ku të shkonte. Në aeroport, Remziu fillimisht njeh kunatën, Adibenë. Të dy përqafohen mes tyre, ndërsa e ëma nuk e njeh të birin.
– Kush është ky burrë që e zë për qafe?
– Remziu, është Remziu – i kishte thënë kunata.
– Jo – ia kishte kthyer e ëma e Remziut, – ai ishte i hollë, me leshra të bardha, me këmbë të holla… Shiko si qenka plakur…
– Nënë – i kishte thënë Remziu dhe i ishte hedhur në përqafim, por ajo edhe më tutje nuk besonte dhe me siguri do të ketë thënë më vete: – Kush është ky njeri i huaj që del e na pret?…
Me t’u larguar nga aeroporti, Remziu së bashku me nënën e kunatën nisen drejt një hoteli. Nënë Aishja kishte të veshura një palë këpucë të grisura. Në to kishte të shtruar një karton. Remziu i kishte marrë ato këpucë dhe i kishte hedhur, ndërsa e ëma i kish thënë
– Ja, na i hodhi këpucët që të mos ikim. Ky burri do të na vrasë…
– Nëna nuk besonte që isha unë – rrëfen Remziu.
Filloi të më bënte pyetje:
– Po, nga je ti? – më pyeti.
– Jam nga Tresteniku, – i thashë.
– Po babanë tënd si e quajnë? – më pyeti ajo.
– Rakip, – i thashë…
– Eh, sa mirë të paskan mësuar… – vazhdoi ajo.
Pastaj më pyeti: – Çfarë të pëlqente të haje?
– Kur isha i vogël, ti nënë bëje shumë gjëra të mira, bëje lakrorë, byrekë, po të mira i bëje, sidomos patatet me lëng mishi…
Në atë moment ajo zuri të qante.
– Eh, biri i nënës, po ti qenke plakur…
– Ç’prite – i thashë, – ka kaluar gjysmë shekulli…
Pas kësaj, nëna u bind që isha unë dhe u qetësua.
Të nesërmen në mëngjes kishin shkuar në konsullatë për ta marrë vizën amerikane për nënën.
– Kur shkuam në konsullatë, – rrëfen Remziu, na pritën sikur erdhi mbreti i Shqipërisë. Na gostitën me pije e me ëmbëlsira dhe na e dhanë vizën. Viza ishte një formalitet që u krye për 5 minuta.
Nga konsullata, pasi nënë Aishja ishte pajisur me vizë amerikane, ishin kthyer në hotel. Ndërkaq, më 13 korrik kishin shkuar në aeroportin e Zyrihut. Kur kishin arritur te porta për të hyrë në aeroplan, Remziu u kishte treguar zyrtarëve me pak fjalë historinë e nënës, u kishte thënë se ajo vinte nga kampi, se kishte vuajtur shumë nën diktaturë.
Ata e kishin marrë nënë Aishen me një karrocë të posaçme, e kishin futur brenda në avion dhe i kishin bërë vend afër kabinës së pilotit, tamam sikur të ishte një person i rëndësishëm. Njëra nga stjuardesat u ishte drejtuar udhëtarëve që ishin në aeroplan dhe atyre që vazhdonin të hynin, me fjalët: – Në aeroplan kemi një udhëtare shumë speciale… Pastaj pothuaj të gjithë udhëtarët kishin shkuar dhe e kishin zënë për dore nënë Aishen dhe gjithsecili i kishte dhuruar diçka, dikush një shami, dikush para, dikush ndonjë gjësend tjetër. Ajo vetëm kishte shikuar e habitur nga gjithë ajo që po ndodhte dhe me siguri gjithçka i ishte dukur si një ëndërr. Po vinte nga kampi ku e kishin trajtuar në mënyrë çnjerëzore dhe po përjetonte diçka që kurrën e kurrës nuk do të mund ta besonte…
Kur kishin arritur në Nju-Jork, ja befasia tjetër, jo vetëm për nënë Aishen, po edhe për Remziun. – Nga aeroporti te shtëpia ime kishte nja 60 milje (mbi 96 km) , – rrëfen Remziu. – Kur erdhëm afë shtëpisë, në të dyja anët e rrugës kishte përplot njerëz. Ishin 400-500 veta që kishin dalë për të na pritur, shumë televizione e radio, kurse një numër i madh policësh ishin angazhuar për ta mbajtur rendin. Nëna, kur i pa policët, u tremb pak.
– Nënë, – i thashë, – këtu policët nuk janë sikur në Shqipëri, këta vijnë të të shpëtojnë, jo të të ngatërrojnë.
– Kapitenit të policisë i tregova se nëna ka qenë në kamp dhe kur ju pa, u tremb. Ai e kapi nënën për dore dhe e përqafoi. Nënës, ndërkaq i bëri përshtypje se fëmijët nuk flisnin shqip.
Një familje nga Manastiri kishin një restorant të madh. Pronar ishte Milaim Lika. Djali tij, Ferizi, kur kishte marrë vesh se do të vinte nëna e Remziut, kishte ofruar dhe kishte sjellë ushqim për 400 njerëz.
– Ne kishim arritur me nënën të shtunën, më 14 korrik. Po atë ditë martohej vajza ime, Veronika. Në dasmë kishim të ftuar 350 njerëz. Ndonëse njerëzit kishin ardhur për dasmë dhe Veronika që martohej do të duhej të ishte në qendër të vëmendjes, dasmorët e kishin nënën në qendër të interesimit.
Për nënë Aishen ky fillim i ri kishte qenë tejet i vështirë. Të vije nga një ferr, siç ishte asokohe Shqipëria, për më tepër nga një kamp-ferr ku ajo kishte kaluar gjithë ato vite ankthi drejt e në një botë plot shkëlqim, siç ishte Amerika, ishte një ndryshim si nata me ditë. Megjithatë, nënë Aishja, ndonëse mbartte më vete peshën e rëndë të së kaluarës, në mjedisin e ri, e rrethuar me kujdes e dashuri, dalëngadalë do ta merrte veten.